2025-yil bahoridan boshlab O‘zbekiston hududida kuzatilayotgan kuchli issiqlik to‘lqinlari va yuqori haroratlar global iqlim o‘zgarishining mintaqadagi ta’sirini yaqqol namoyon qilmoqda. Bu yilning birinchi yarmidayoq kuzatilgan ekstremal ob-havo hodisalari nafaqat oddiy aholi, balki mutasaddi tashkilotlar uchun ham jiddiy signal bo‘lib xizmat qilmoqda.
2025-yil mart oyida Markaziy Osiyo, jumladan, O‘zbekiston hududida mart oyi uchun odatdagi harorat me’yoridan 10°C ga yuqori bo‘lgan issiqlik to‘lqini kuzatildi. Masalan, Namangan shahrida 29,4°C, Farg‘onada esa 29,1°C harorat qayd etildi. Bu ko‘rsatkichlar mart oyining o‘rtacha qiymatlaridan keskin farq qiladi. Mutaxassislarning ta’kidlashicha, bunday issiqlik to‘lqini inson faoliyati natijasida yuzaga kelgan global isish bilan bog‘liq. Yozda havo harorati 42°C gacha yetishi kutilmoqda.
Yozgi prognozlarga ko‘ra, O‘zbekistonda havo harorati iyun oyida 35–38°C oralig‘ida bo‘lishi, ba’zi hududlarda esa 42°C gacha ko‘tarilishi mumkin. O‘zbekiston Gidrometeorologiya xizmati agentligi bergan ma’lumotlarga ko‘ra, 2025-yil yozida bir necha kunlik “qaynoq davrlar” bo‘lish ehtimoli yuqori. Bu esa nafaqat sog‘liq uchun xavfli, balki qishloq xo‘jaligi, energetika, suv resurslari va boshqa sohalarga ham jiddiy bosim bo‘lishi mumkin.
Iqlim isishining salbiy ta’siri nafaqat harorat ko‘rsatkichlarida, balki ekologik muhitda ham sezilmoqda. 2025-yil bahorida yog‘ingarchilik miqdori sezilarli darajada kamaydi. Bu holat yer namligining kamayishi, suv omborlaridagi suv sathining pasayishi va qishloq xo‘jaligi mahsuldorligining tushib ketishiga olib kelmoqda. BMTning G‘oza va qishloq xo‘jaligi tashkiloti (FAO) tomonidan tayyorlangan hisobotga ko‘ra, O‘zbekistonning ayrim hududlarida bug‘doy va sabzavot yetishtirishda xavfli darajadagi kamayishlar kutilmoqda.
Iqlim bo‘yicha xalqaro mutaxassislar O‘zbekiston va boshqa mintaqaviy davlatlarga quyidagi choralarni tavsiya qilmoqda:
• Sog‘liqni saqlash yo‘nalishida — ochiq quyoshda uzoq vaqt qolmaslik, ko‘proq suyuqlik ichish, issiqdan saqlovchi kiyimlar kiyish;
• Qishloq xo‘jaligida — tomchilatib sug‘orish kabi suvni tejovchi texnologiyalarni keng joriy etish;
• Davlat siyosati darajasida — iqlim o‘zgarishiga moslashish bo‘yicha milliy strategiyalarni ishlab chiqish va amalga oshirish.
2025-yilgi issiq yoz va bahor nafaqat vaqtinchalik noqulaylik emas, balki uzoq muddatli iqlim muammolarining jiddiy ogohlantiruvchi belgisi sifatida qaralishi lozim. Ushbu jarayonlarga tayyorgarlik ko‘rish, iqlimga mos yashash tarzini shakllantirish va barqarorlikka yo‘naltirilgan siyosat yuritish davr talabi bo‘lib qolmoqda.
Saidova Shaxrizodabonu UzDJTU
Xalqaro juranlistika fakulteti 2-bosqich talabasi
